Koers houden in de pensioenstorm

shutterstock_105421997Er gaat geen dag voorbij of er is nieuws over pensioenen. De regelingen moeten aangepast worden. Ook de onzekerheid is fors toegenomen. Als gevolg van de crisis staan de sustainability van het stelsel, de betaalbaarheid van pensioen, alsmede longevity en de solidariteit stevig op de agenda. Nieuwe regelgeving, zoals het nieuw Financieel Toetsingskader (nFTK) en de verlaging van het Witteveen kader is net ingevoerd en er ligt al weer een wetsvoorstel pensioencommunicatie klaar.

Regelgeving die tijdig verwerkt moet worden in nieuwe pensioenregelingen en administratie. Daarnaast eist de toezichthouder dat fondsen in control zijn, een goed functionerend (intern) toezicht  hebben en een deskundig bestuur. Om in deze woelige tijd een koers uit te zetten moet de sector veranderen. Makkelijk gezegd, maar hoe doe je dat dan? Een aantal overwegingen.

Betrokkenheid vergroten

Volgens het design paper 23 “Op naar actieve pensioenconsumenten” van Niels Kortleve, Guido Verbaal en Charlotte Kuiper van Netspar, netwerk voor studies over pensioen en financiering van de veroudering, staat de pensioensector aan de vooravond van een transitie naar meer schokbestendige en transparante pensioencontracten. Een van de uitgangspunten hiervan is dat pensioenuitvoerders beter moeten gaan communiceren. Dat is nodig, want het pensioeninzicht van veel consumenten is laag. Meer pensioeninzicht en kennis leidt ertoe dat consumenten realistische verwachtingen hebben van hun pensioen en bovendien ook begrip krijgen voor de afwegingen die bestuurders maken. Meer betrokkenheid van werknemers (en werkgevers) draagt bij aan acceptatie van de keuzes en dus ook aan het herstel van vertrouwen in de pensioensector.

Betrokkenheid gaat veel verder dan tevredenheid en trouw. Het betekent dat men geïnspireerd is en de bezieling heeft om een goed en betaalbaar pensioenstelsel in de benen te houden. Sterker nog: mensen zijn bereid er energie in te steken, om mee te denken en mee te doen. Verbinding tussen alle stakeholders, zorgt ook voor draagvlak en rust. Dit is de basis voor de stabiliteit en het vertrouwen. Uitgangspunt van betrokkenheid is een proactieve houding en een open mind. Ook is consistentie belangrijk; geen eenmalige actie dus, maar constante interactie. Dit vraagt om een geïntegreerd programma dat zich richt op een breed beleid- en uitvoeringsterrein en om actie en reactie. Een frisse blik van buiten en externe ondersteuning kan hierbij voor versnelling zorgen.

Tijd voor actie

Het is duidelijk dat er meer transparantie en een duidelijkere, intensievere communicatie van pensioenorganisaties wordt geëist. Risico’s verschuiven van de werkgever naar de werknemer en ook de solidariteit staat onder druk. Niets doen is geen optie! Alleen al omdat per 1 januari een aantal wijzigingen moet zijn doorgevoerd is het tijd voor actie. Op 1 januari 2015 is de nieuwe Pensioenwet een feit en is formeel het nFTK van kracht, ofschoon pensioenfondsen meer tijd krijgen om de wijzigingen door te voeren. De pensioenregelingen moeten daardoor worden aangepast.

Voordat een nieuwe regeling ingevoerd kan worden moet een aantal vragen worden beantwoord.

  • Wordt een nominale of reële ambitie nagestreefd en waar ligt welk risico
  • Moeten en kunnen oude rechte in het nieuwe contract worden ingevaren
  • Wanneer is de regeling bekend en hoeveel tijd is nodig voor het inregelen en de verwerking
  • Welke capaciteit en deskundigheid is nodig om de wijzigingen door te voeren en te verwerken
  • Hoe wordt voorkomen dat de bedrijfsvoering onnodig stagneert, de winkel moet open blijven
  • Hoe kan draagvlak worden gecreëerd en negatieve energie tijdens de transitie worden voorkomen

Pensioenreglementen vloeien voort uit de pensioenovereenkomst die weer moet overeenstemmen met de arbeidsovereenkomst. Elk besluit van sociale partners op dit vlak moeten worden beoordeeld op evenwichtigheid voor alle belanghebbenden. Ook als sociale partners de arbeidsovereenkomst niet wijzigen en dus impliciet het nominale contract wordt gehandhaafd. Voortgang is belangrijk, maar ook is focus nodig om de bedrijfsvoering niet te laten stagneren. Niet iedereen heeft capaciteit om aan alle prioriteiten aandacht te geven. Tijdelijke ondersteuning kan helpen.

Plan van aanpak

Het is kort dag voor de invoering van een nieuwe pensioenregeling en er moet nog veel gebeuren. Naast de ontwikkeling van de regeling zal de deelnemer (en werkgevers) nadrukkelijk betrokken en geïnformeerd moeten worden. Een gedegen aanpak is nodig. Hierbij gaat het om de volgende resultaten:

  • Het beleggingsbeleid is getoetst en zo nodig aangepast (alleen bij pensioenfondsen)
  • Indien nodig heeft controle plaatsgevonden op vervuilde data en is de data verrijkt
  • De nieuwe regeling is in de administratie ingevoerd
  • De communicatie van nieuwe regeling naar werkgevers en werknemers is duidelijk

Er is niet veel tijd meer. Een goed plan met duidelijke deadlines is dan ook belangrijk om tijdige implementatie te kunnen waarborgen. Een uitgewerkte integrale aanpak bestaande uit de volgende onderdelen geeft houvast:

  • Analyse pensioenregeling en consequenties mbt bestaande regeling/administratie/kapitalisatie
  • Activiteiten, benodigde capaciteit en planning en resultaatverplichtingen
  • Uitwerking nieuwe pensioenregeling en pensioenreglement
  • Inrichten beleggingsbeleid obv ALM, ABTN (alleen igv pensioenfondsen) en financieel crisisplan
  • Besturing, SLA’s en rapportages die moeten worden ingeregeld
  • Aanpassen administratie en conversie van oud naar nieuw met eventueel invaren oude rechten
  • Duidelijke communicatie en uitleg naar werkgevers en werknemers

Werkafspraken

Er zijn veel in- en externe partijen betrokken bij een nieuwe pensioenregeling. In de eerste plaats het actuariële bureau (bijvoorbeeld ihkv ALM en ABTN), de vermogensbeheerder en pensioenuitvoerder. Het tijdig geïnformeerd zijn van betrokkenen en duidelijke werkafspraken helpen de voortgang erin te houden. Daarnaast moet in sommige situatie ook rekening gehouden worden met een toets door DNB en wellicht de certificerend actuaris en accountant om te voorkomen dat er keuzes gemaakt worden die leiden tot negatieve oordeel bij de verslaggeving. Voorts zal ook interne deskundigheid moeten worden vastgelegd. Denk bijvoorbeeld aan ICT, maar ook aan ondernemingsraden en bij pensioenfondsen de verantwoordingsorganen.

De nieuwe pensioenwet en het nFTK omvat veel. Dat maakt het nodig om voor de implementatie een apart project met duidelijk tijdpad en deadlines, alsmede heldere werkafspraken te maken. Coördinatie en overleg is nodig om iedereen te betrekken. Dit vraagt om een duidelijke koers en deskundig en toegewijd programmamanagement. Wij staan er voor klaar.

Juli 2014